Każda nieruchomość ma swój kształt, który wyznacza jej granice. W terenie jest on umownie nazwany punktem granicznym, który określa zasięg prawa własności. Niestety, często dochodzi do sytuacji, w których punkty te stają się niewidoczne, podlegają uszkodzeniu lub zostają usunięte. Dzieje się tak czasem przypadkowo — np. podczas prac budowlanych, ale nieraz też umyślnie, zwłaszcza w sytuacjach sporów granicznych między sąsiadami. Ochrona znaków granicznych jest więc niezmiernie ważna. Często spotykamy
się z pytaniami, co zrobić w sytuacji, gdy sąsiad celowo usunął bądź przesunął wkopany
granicznik? Czy tak w ogóle można robić oraz z jakimi wiąże się to konsekwencjami?</p>
Czym jest znak graniczny i dlaczego ważna jest jego ochrona z punktu widzenia prawa?
Na wstępie warto przypomnieć, że zgodnie z definicją znaki graniczne to znaki z trwałego materiału umieszczone w punkcie granicznym lub trwały element zagospodarowania terenu znajdujący się w tym punkcie. Znakami takimi mogą być zarówno betonowe kamienie graniczne, jak również metalowe rurki, głazy, kopce lub np. specjalne plastikowe znaki. Czy jednak każdy kamień graniczny może być uznawany za znak graniczny? Co w przypadku gdy właściciel nieruchomości sam wkopie taki znak w miejscu, które uważa za granicę, czy ma on do tego prawo, a kamień jest nienaruszalny? Otóż nie, tylko znaki wkopane w obecności lub przez uprawnione do tego osoby — geodetę w przewidzianych prawem procedurach, w wyniku których powstaje dokumentacja geodezyjna, mogą być uznane za mające moc prawną i wyznaczać prawo własności.
Właściciele nieruchomości mają obowiązek ochraniać znaki graniczne, a dokonywanie bezprawnych modyfikacji przy nich może wiązać się z poważnymi konsekwencjami. Zgodnie z kodeksem karnym znaki graniczne mają moc dowodową jak dokumenty, a ten, kto je niszczy, uszkadza, usuwa, przesuwa lub czyni niewidocznymi albo fałszywie wystawia, podlega karze grzywny, ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności do lat dwóch. Udowodnione sytuacje wyrwania kamienia granicznego przez sąsiada, przekopania go lub zniszczenia to przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego. Przestępstwem jest także nieuprawnione umieszczanie znaków granicznych, bez przeprowadzenia odpowiedniej procedury geodezyjnej z udziałem geodety uprawnionego, w wyniku której sporządzona zostaje dokumentacja geodezyjna — warto o tym pamiętać zwłaszcza w sytuacjach, gdy na granicy oddzielającej sąsiadów nagle pojawiły się graniczniki, a zainteresowane strony nie zostały o tym powiadomione i nie uczestniczyły w czynnościach stabilizacji punktów granicznych. Może jednak zajść sytuacja, gdy znak graniczny uległ zniszczeniu w wyniku np. prac budowlanych, rolniczych lub zwykłego niezachowania ostrożności. Zniszczenie takie może wiązać się także z istotnymi szkodami materialnymi, które będzie musiał ponieść właściciel nieruchomości np. kosztami zlecenia geodecie wznowienia znaków granicznych. W takim przypadku można domagać się odszkodowania od sprawców w myśl art. 415 kodeksu cywilnego mówiącego, iż ten, kto z własnej winy wyrządził drugiemu szkodę, zobowiązany jest do jej naprawienia.
Więcej na temat ochrony znaków granicznych przeczytasz na naszym blogu.